Stok Devir Hızı (Inventory Turn), klasik olarak ortalama stok miktarının bir dönem içinde kaç kez üst üste konduğunda satılan mal maliyetini oluşturduğunu gösterir.
Normal şartlarda yıllık olarak hesaplanan bu göstergenin formülü aşağıdaki gibidir, değerler parasaldır.
Stok Devir Hızı = Satılan Mal Maliyeti (SMM)/ Ortalama Envanter
Satılan Mal Maliyeti : Bir yıl içinde yapılan satışın toplam maliyeti
Ortalama Envanter : Bu değer farklı farklı hesaplanabilir, en bilinen şekli ?(Yılbaşı Envanter Değeri + Yıl Sonu Envanter Değeri)/2? formülüdür. Bir diğer şekli ise her ayın belirli bir gününe (ayın başı, sonu, ortası gibi ?) ait envanter değerinin bütün yıl için toplanarak 12?ye bölünmesidir.
Şimdi bir örnek yapalım :
Yıllık satışı 10 000 000 TL olan bir firmanın satılan mal maliyeti 8 000 000 TL olduğunu varsayalım. Firmanın kayıtlarında yılbaşı envanteri 1 200 000 TL, yıl sonu kapanış envanteri ise 2 000 000 TL olarak gözükmektedir.
Ortalama Envanter = (1 200 000 + 2 000 000) / 2 >> 1 600 000 TL
Stok Devir Hızı = 8 000 000 / 1 600 000 >> 5
Elde edilen 5 sayısı firmanın ortalama 1 600 000 TL değerindeki envanteri 5 kez satıp geri aldığını göstermektedir.
Şimdi gelelim bu değerin farklı hesaplama ve kullanım şekillerine :
1. Yılın üçüncü ayında Stok Devir Hızı hesaplamak istediğinizde yıl sonunu mu bekleyeceksiniz (yukarıdaki formül sadece yıllık hesapladığınızda doğru sonucu verir).
Bu durumda formülünüzü düzeltici bir faktör ile çarpmalısınız:
Stok Devir Hızı = (3 Aylık SMM / 3 Ay için Ortalama Envanter) * (12 / 3)
(düzeltme faktörü 3. ay için 12/3, 4.ay için 12/4, 5.inci ay için 12/5 ? şeklinde düşünülmelidir)
Örneğimize geri dönelim >>> şirket ilk 3 ay 4 000 000 TL satış yapmış ve bu satışın maliyetinin 3 000 000 TL olduğunu varsayalım. Mart ayı sonunda envanterimiz 1 800 000 TL olarak gerçekleşmişti.
Ortalama Envanter = (1 200 000 + 1 800 000)/2 >> 1 500 000 TL
Stok Devir Hızı = 3 000 000 / 1 500 000 >> 2 * (12 / 3) >> 8
Eğer şirket bu performasını korusaydı yıl sonunda Stok Devir Hızı 8 olacaktı. Ancak yıl sonunda envanter 100 000 TL daha fazla olmasının yanında ilk 3 ay içinde 3 000 000 TL değerindeki ürünü yıl ortalamasına göre daha fazla karlılıkla satıldığına dikkat ediniz. Yılın geri kalan 9 ayında ise şirket 5 000 000 TL maliyetli ürünü sadece 6 000 000 TL?ye satabilmiştir. Bu nedenle de ?8? olarak beklenen Stok Devir Hızı ?5? olarak gerçekleşmiştir.
2. Elinizde uzun süredir duran ve kaderi belirsiz olan envanter ortalama envanter içinde yer almalı mı ?
Bu sorunun cevabı şirket içindeki pozisyona göre değişir.
Eğer patron iseniz muhtemelen ?Evet? cevabı daha gerçekçi olacaktır. Çünkü kaderi belli olmayan envanter unutulmaması gereken anıları temsil ediyor olabilir.
Eğer şirkete yeni gelmiş bir yönetici iseniz bu envanteri siz yaratmadığınıza göre formülün dışına atıp ?sayısal? olarak hızlanmış olabilirsiniz.
Kısacası bu sorunun her iki cevabı da hem doğru hem yanlıştır, dilediğinizi yapabilirsiniz yeter ki hangi varsayımlar altında hesap yaptığınızı unutmayın.
3. Elinizde maliyet bilgisi yok ama miktar bilgisi var. Bu durumda Stok Devir Hızı hesaplamak isterseniz ne yapmalısınız ?
Bu durumda ilk hatırlanması gereken kural elmalar ile armutları toplamadan yola devam etmeniz gerektiğidir.
Klasik formülümüz parasal değerler üzerine kurulu olduğu için bütün envanteri tek bir değer olarak formüle alabilirsiniz ama iş ?miktar? olduğunda ?Adet? takip edilen bir malzeme ile ?Kg? olan bir nesneyi toplamak veya değerleri çok farklı olabilen bir ?Cıvata? ile ?Televizyon? aynı kapsamda değerlendirmek hatalı olacaktır.
Bundan dolayı formülümüzü birbirine benzeyen malzemeleri gruplayarak kullanmalıyız. Örneğin ?Televizyonlar? için aşağıdaki formülü kullanmak hatalı olmayacaktır.
Stok Devir Hızı = Satılan Televizyon Sayısı / Ortalama Envanter (Adet)
Eğer üretimde kullanılan bir malzeme grubu için hesap yapmak isterseniz :
Stok Devir Hızı = Üretimde Kullanılan Miktar / Ortalama Envanter (Adet)
formülü kullanılabilir. Bu formüller klasik anlamda bir şirketin devir hızını diğer bir şirket ile kıyaslamak için kullanılamaz ancak şirketinizin malzeme veya ürün gruplarının iyi yönetilip yönetilmediği göstermek için kullanılabilir.
Bu siteye abone değil iseniz şimdi olabilirsiniz. Abone olduğunuzda işinizde veya eğitiminizde kullanabileceğiniz sunumlarım size gönderilecektir.
Şirketinizin stoklarını bir daha artmayacak şekilde nasıl azaltacaksınız ? 
